Damardan beslenme, tıbbi olarak “parenteral beslenme” olarak bilinen, bireylerin ağız yoluyla veya bağırsakları kullanarak yeterli besin alamadığı durumlarda kullanılan bir yöntemdir.
Damardan Beslenme Zararları Nelerdir?
Genellikle ağır hastalıklar, cerrahi müdahaleler veya sindirim sistemi rahatsızlıkları gibi durumlarda tercih edilir. Ancak bu yöntemin doğru bir şekilde uygulanmaması veya uzun süreli kullanımı bazı riskleri ve zararları beraberinde getirebilir. Bu makalede, damardan beslenmenin zararlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Damardan Beslenmenin Enfeksiyon Riski
Damardan beslenmenin en yaygın zararlarından biri enfeksiyon riskidir. Bu yöntemde kullanılan kateterler, cilt altına yerleştirildiği için mikroorganizmaların vücuda girişini kolaylaştırabilir. Kateter bölgesinde hijyen kurallarına dikkat edilmediği durumlarda, bakteriyel enfeksiyonlar meydana gelebilir. Ayrıca, bu enfeksiyonlar kan dolaşımına yayılabilir ve sepsis gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Enfeksiyon riskini azaltmak için kateterin düzenli olarak kontrol edilmesi ve sterilizasyonun sağlanması oldukça önemlidir.
Elektrolit ve Sıvı Dengesi Bozuklukları
Damardan beslenme sırasında vücuda çeşitli elektrolitler, vitaminler ve mineraller verilse de, bu maddelerin yanlış dozda uygulanması elektrolit dengesizliklerine yol açabilir. Özellikle potasyum, sodyum ve magnezyum seviyelerindeki değişiklikler kalp ritmi bozuklukları, kas güçsüzlüğü ve sinir sistemi bozuklukları gibi sorunlara neden olabilir. Damardan beslenme sırasında bu dengelerin sıkı bir şekilde izlenmesi gerekir.
Karaciğer Fonksiyonlarında Bozulma
Uzun süreli damardan beslenme, karaciğer üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Parenteral beslenme, karaciğerin normal işleyişini bozarak yağ birikimine ve karaciğer enzimlerinde yükselmeye neden olabilir. Karaciğer yetmezliği riski, özellikle çocuklar ve kronik hastalığı olan bireylerde daha yüksektir. Bu nedenle damardan beslenmenin süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalı ve karaciğer fonksiyon testleri düzenli olarak yapılmalıdır.
Kan Şekeri Dalgalanmaları
Damardan beslenme sırasında verilen glikoz miktarı, kan şekeri seviyelerinde ani değişikliklere yol açabilir. Hiperglisemi (yüksek kan şekeri) veya hipoglisemi (düşük kan şekeri) gibi durumlar, metabolik komplikasyonlara neden olabilir. Özellikle diyabet hastaları için damardan beslenme sürecinde kan şekerinin dikkatlice izlenmesi ve insülin dozlarının uygun şekilde ayarlanması önemlidir.
Kas ve Kemik Kaybı
Damardan beslenme, bağırsakların kullanılmadığı bir beslenme şekli olduğu için kas ve kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bağırsakların kullanılmaması, sindirim sistemi kaslarının zayıflamasına ve osteoporoz riskinin artmasına yol açabilir. Fiziksel aktivitenin sınırlı olduğu hastalarda, bu risk daha da artar. Bu nedenle, mümkün olan en kısa sürede oral veya enteral beslenmeye geçiş yapılması önerilir.
Psikolojik Etkiler
Damardan beslenme, bireylerde sosyal yeme alışkanlıklarından uzaklaşma ve izolasyon hissine neden olabilir. Ayrıca, sürekli olarak bir medikal cihaza bağlı olmak, stres ve depresyon riskini artırabilir. Psikolojik etkilerin yönetimi için uzman desteği almak ve bireyin sosyal yaşamını mümkün olduğunca desteklemek önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Damardan beslenme zararları ile ilgili sıkça sorulan soruları sizler için derledik;
Damardan beslenmenin uzun vadeli zararları nelerdir?
Damardan beslenmenin uzun vadeli zararları arasında karaciğer fonksiyon bozuklukları, kas kaybı, osteoporoz ve psikolojik rahatsızlıklar yer alır. Uzun süreli kullanımda bu zararları en aza indirmek için düzenli tıbbi kontroller yapılmalıdır.
Damardan beslenme enfeksiyon riskini nasıl artırır?
Damardan beslenme sırasında kullanılan kateterler, mikroorganizmaların vücuda girişini kolaylaştırabilir. Bu nedenle enfeksiyon riski artar. Kateter bölgesinin steril tutulması ve düzenli olarak kontrol edilmesi enfeksiyon riskini azaltır.
Karaciğer hasarını önlemek için ne yapılabilir?
Karaciğer hasarını önlemek için damardan beslenme süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. Ayrıca, beslenme sıvısındaki yağ ve glikoz oranlarının dengeli bir şekilde ayarlanması önemlidir. Düzenli karaciğer fonksiyon testleri de olası sorunların erken tespiti için gereklidir.
Damardan beslenme yerine alternatif yöntemler nelerdir?
Damardan beslenme yerine mümkünse enteral beslenme tercih edilmelidir. Enteral beslenme, bağırsakları kullanarak besinlerin alınmasını sağlar ve sindirim sistemi sağlığını destekler. Eğer bu yöntem mümkün değilse, en kısa sürede oral beslenmeye geçiş yapılması önerilir.
Damardan beslenmenin psikolojik etkileri nasıl yönetilir?
Damardan beslenmenin psikolojik etkilerini yönetmek için bireyin sosyal yaşamını desteklemek, psikolojik danışmanlık hizmeti almak ve pozitif bir yaşam tarzını teşvik etmek önemlidir. Aile ve arkadaş desteği de bu süreçte büyük rol oynar.
Damardan beslenme, doğru şekilde uygulandığında hayati bir tedavi yöntemidir. Ancak, potansiyel zararlarından korunmak için uzman bir ekip tarafından titizlikle yönetilmesi gereklidir.
